Jakie efekty dają diety niskotłuszczowe ?

Obecnie podejmowane wysiłki na rzecz zwalczania otyłości skupiają się przede wszystkim na ograniczeniu w diecie spożycia tłuszczów. Produkty wysokotłuszczowe mają dużą gęstość energetyczną, co prowadzi do łatwego przejadania się. Jednak w tej teorii istnieją niespójności a znaczenie stosowania diety niskotłuszczowej w zapobieganiu i leczeniu otyłości jest przez niektórych kwestionowane. Niektóre wyniki badań wykazują, że stosowanie diety niskotłuszczowej prowadzi do obniżenia stężenia cholesterolu HDL („dobrego” cholesterolu) oraz podwyższenia stężenia triglicerydów, co w sumie może prowadzić do zwiększenia ryzyka choroby niedokrwiennej serca. Jednak w innych badaniach wykazano poprawę profilu lipidowego przy stosowaniu takiej diety.

W celu rozwiązania tych problemów przeprowadzono badanie CARMEN ( Carbohydrate Ratio Management in European National diets), które było odbywało się w warunkach prowadzenia przez badanych realnego życia. Ośrodki naukowe z Holandii, Danii, Wielkiej Brytanii, Niemiec i Hiszpanii zakwalifikowały do badania po 80 kobiet i mężczyzn z nadwagą. Zastosowano nowe podejście metodologiczne, aby badanie było prowadzone w warunkach jak najbardziej zbliżonych do warunków realistycznych, ale spożycie żywności było ściśle kontrolowane.
W każdym ośrodku utworzono mały sklepik oferujący wybór 100 – 150 produktów spożywczych o znanym składzie odżywczym. Wybory żywieniowe były ukierunkowane poprzez porady i zapisywane przy zastosowaniu skanera kodu paskowego, ale osoby biorące udział w badaniu nie musiały ograniczać ilości spożywanych produktów. Produkty, których nie dostarczał sklepik laboratoryjny, takie jak pieczywo, świeże owoce i warzywa oraz mięso, były nabywane w zwykłych sklepach i zapisywane w regularnych przedziałach czasowych.

Podczas 5-tygodniowego okresu dostosowania do warunków badania każda z badanych osób przyzwyczajała się do korzystania ze sklepiku laboratoryjnego i otrzymywała produkty spożywcze dostarczające ilości tłuszczów typowe dla średniego spożycia w każdym państwie uczestniczącym w badaniu. Następnie badani byli w sposób losowy przydzielani do 3 grup: grupy kontrolnej, która stosowała sposób żywienia o zwykłej zawartości tłuszczu, grupy, która otrzymywała dietę o niskiej zawartości tłuszczów i wysokiej zawartości cukrów prostych oraz grupę, która stosowała dietę z niską zawartością tłuszczów i wysoką zawartością skrobi. Badanie trwające 6 miesięcy ukończyło łącznie 316 osób.

U osób z grup badanych, które stosowały dietę z wysoką zawartością cukrów prostych i wysoką zawartością skrobi, doszło do obniżenia spożycia tłuszczu, średnio odpowiednio o 10% i 8%. W obu grupach stwierdzono znaczne obniżenie gęstości energetycznej stosowanych racji pokarmowych. W grupie stosującej dietę niskotłuszczową z wysokim spożyciem skrobi masa ciała obniżyła się średnio o 1,8 kg, a w grupie z dietą niskotłuszczową wysokocukrową – o 0,9 kg, podczas gdy grupa kontrolna przytyła, średnio o 0,8 kg. W obydwu grupach badanych uzyskano istotną statystycznie utratę masy ciała, średnio o 1,8 I 1,3 kg. Co ciekawe, nie stwierdzono istotnych zmian dotyczących stężenia cholesterolu i triglicerydów w tych grupach.
Badanie CARMEN wykazało, że przy stosowaniu diety niskotłuszczowej wysokoskrobiowej lub wysokocukrowej, bez ograniczania podaży jedzenia (jedzenie do zaspokojenia łaknienia) oraz przy prowadzeniu zwykłego trybu życia, u osób z umiarkowaną nadwagą udało się obniżyć wagę ciała bez pojawienia się objawów niepożądanych dotyczących profilu lipidowego. Wielkość zmniejszenia wagi ciała była umiarkowana, ale w kontekście całej populacji taki efekt może prowadzić do znaczącego zmniejszenia liczby osób otyłych, którzy mają zwiększone ryzyko wielu chorób. Profesor Saris z Instytutu Badań nad Żywieniem i Toksykologii w Maastricht (Holandia), a jednocześnie koordynator programu CARMEN uważa, że ograniczenie spożycia tłuszczu może raczej zapobiegać dalszemu tyciu a nie radykalnemu obniżeniu wagi ciała. Tak czy owak, zalecenie kierowane do społeczeństwa, aby ograniczać ilość spożywanych tłuszczów, należy uznać za potwierdzone i korzystne dla zdrowia. Te zalecenia nie mogą czekać na pełne potwierdzenie naukowe.