Co się kryje pod skorupką? Niezwykłe właściwości jajek

środa, 27 listopada 2013

Jajko to jeden z najbardziej uniwersalnych składników, który znajdziemy w niemal każdej kuchni. Serwujemy je no śniadanie, obiad i kolację. Króluje także na wielkanocnym stole. Jakie tajemnice skrywa pod skorupką?


To kwintesencja życia i doskonale zbilansowana porcja składników odżywczych. Zawierają 13 witamin i minerałów oraz białko i antyoksydanty. Są źródłem witamin m.in. A, E, D, K oraz składników mineralnych np.: fosforu, potasu, żelaza, cynku i magnezu. Są niskokaloryczne i wspomagają odchudzanie.

Za wzór zawsze należy stawiać to. co najlepsze. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała białko jajka za wzorcowe, przez co wykorzystuje się je jako wzór do pomiaru zawartości aminokwasów w innych produktach. Oznacza to, że jakość białka zawartego w różnych produktach jest uznawana i oceniana w odniesieniu do białka jaj, które na co dzień mamy w sowiej lodówce.


Wokół jaj, ich składu i właściwość narosło przez lata kilka mitów. Powszechnie uważa się, że zbyt duża ilość jaj w diecie wpływa na podwyższenie „złego" cholesterolu we krwi. To mit. Naukowe opinie dotyczące cholesterolu zawartego w jajach zmieniają się w ostatnich latach i coraz częściej słychać głosy naukowców wskazujące, że ilość zjedzonych jaj nie wpływa istotnie na poziom cholesterolu we krwi. Kupując jaja, często wybieramy te możliwie duże, o jasnych skorupkach. Kolor skorupki jajka nie jest zależny ani od paszy, ani od metody chowu kur. Zależy on przede wszystkim od gatunku (odmiany) kury. Dziś w Polsce najbardziej popularne są jaja o barwie beżowej i jasnobrązowej. Wielkość jaja zależy natomiast w głównej mierze od wieku i odmiany kury. Jaja klasy S składane są przez najmłodsze kurki w pierwszej fazie nieśności, by sukcesywnie, wraz z wiekiem kury, jajka powiększały się do wielkości XL.
Kolor żółtka uzależniony jest przede wszystkim od ilości betakarotenu zawartego w składnikach paszy. I tak pasze bogatsze np. w kukurydzę powodują, że żółtko ma ciemniejszy odcień. Jego kolor można zdefiniować w 15-stopniowej skali, zwanej skalą LaRoche'a. Jajko to wspaniały produkt idealnie nadający się do przygotowania pożywnego śniadania lub obiadu. Jest niezbędne przy wielu wypiekach, a także jako składnik rozmaitych sałatek. W każdej światowej kuchni jajka są wykorzystywane w tysiącach przepisów.
Lista zdrowotnych zalet jajek jest bardzo długo, ale warto zaznaczyć, że wpływu na nią wiele czynników. Jednym z nich jest pora roku. Okazuje się, że najwięcej witaminy A zawierają jaja zniesione wiosną i latem, gdyż wówczas kury spożywają więcej zieleniny,. Z kolei jojka czerwcowe mogą zawierać nawet 50% więcej witaminy D mi te zniesione w kwietniu, kiedy ilość światła słonecznego jest znaczne mniejsza. Mowa tu oczywiście o jojach pochodzących z tak zwanego chowu ekologicznego lub z wolnego wybiegu, gdzie zwierzęta każdego mają możliwość przebywania no świeżym powietrzu. Dzięki temu także ich dieto jest bardziej zróżnicowana - to bardzo istotne dla wartości odżywczych znoszonych przez nie jaj.
Ze względu no swoje wartości odżywcze jaja powinny być stałym składnikiem naszego codziennego menu. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca spożywanie nawet do 10 joj tygodniowo. To produkt szczególnie przydatny, gdy zalecane jest zwiększenie spożycia protein lub ograniczenie spożycia mięsa i jego przetworów. Jajka powinny zatem no stole zagościć w jadłospisie dzieci, kobiet w ciąży, sportowców i rekonwalescentów. Ich ogromną zaletą jest również wszechstronność w kuchni. Jajka można przyrządzić no tysiące sposobów. Jadamy je gotowane no miękko lub twardo, w koszulce lub sadzone.Robi się z nich omlety, kotlety i farsze. Można je zapiekać z dodatkami lub faszerować, ale też dodawać do post, kanapek, sałatek i ciast. No ich bazie przygotowuje się także sosy czy kremy. Jaja maja niezliczenie wiele zastosowań.


Jaja to jeden z plenarnych produktów pochodzenia zwierzęcego, który na stole zagościł w diecie człowieka. Do dziś najczęściej na naszych stołach pojawiają się jaja kurze. Jadamy też jajka przepiórcze, strusie, perlicze, indycze, gęsie i kocze.
Jaja ptasie różną się przede wszystkim wielkością, ale też smakiem i zastosowaniem w kuchni.

  • Jaja kurze: najbardziej popularne w polskich  domach  i powszechne dostępne. Jedno waży 40 - 60 g. Występują w wielu rozmiarach, dzieli  się je także w zależności od sposobu chowu kur na klatkowe, ściółkowe i wolnowybiegowe. Doskonale nadają się do gotowania, smażenia, jako dodatek do ciast, sosów, sałatek.
  • Jaja kurze ekologiczne: pochodzą z hodowli ekologicznych. w których nie stosuje się  pasz modyfikowalnych genetycznie, pestycydów czy antybiotyków.
  • Jaja od kur zielononóżek: charakteryzują się niższą zawartością cholesterolu, dzięki czemu mogą być stosowane w diecie osób z nadciśnieniem oraz chorych na cukrzycę.
  • Jajo przepiórcze: to najmniejsze z dostępnych na rynku jajek - jedno waży średnio 10 g.  Ich skorupki są pokryte charakterystycznymi, brązowymi plamkami. Wymagają znaczne krótszej obróbki termicznej niż jaja kurze - no miękko gotuje się je przez 60- 90 sekund,  na twardo 3 minuty. Ich jedzenie zaleca się osobom uczulonym na białko galu kurzego (ale warto przedyskutować tę kwestię z lekarzem). Polecane są jako przekąska, dodatek do sałatek i innych potraw.

Niezależnie od tego, z jakim rodzajem jajka mamy do czynienia, kryje się w nim białko i żółtko, o resztę stanowi skorupa.


  • Żółtko - to co w nim tkwi cała siła odżywcza jajka i najwyższa zawartość protein oraz lecytyna, substancja wpływająca korzystnie no pamięć, wątrobę i regenerację po wysiłku. W kuchni stanowi ważny składnik sosów (np. majonezowego czy holenderskiego), kremów, ciast oraz deserów.
  • Białko tworzy wewnętrzne środowisko wodne jaja i stanowi ok. 60% jego masy. Wbrew nazwie składa się głównie z wody - białka, cennego składnika odżywczego, jest tu niewiele. Wykorzystuje się je do nadawania spoistości mielonemu mięsu i rybom oraz spulchniania wypieków.
  • Skorupka stanowi 9-12 % całkowitej wagi jajka i chroni jego zawartość. Pory w skorupce umożliwiają wymianę gazów , pozwalają tez utrzymać odpowiedni poziom wilgotności.



Zgodnie : przepisami prawa nu skorupce każdego jajka, które trafia do sklepu, znajduje się 11-znakowy kod pisany według wzoru: X-YY-ZZZZZZZZ. Co oznacza ten tajemniczy szyfr? Pod poszczególnym symbolami kryją się konkretne, istotne Informacje.


X to metoda chowu kur, od których pochodzą jajka.
YY symbol kraju, z którego pochodzą jajka.
ZZZZZZZZ oznacza weterynaryjny numer identyfikacyjny - producenta. którego pierwsze cyfry to numer województwa, dwie kolejno oznaczają powiat, dwie kolejne - rodzaj działalności, a dwie ostatnie identyfikator hodowcy.



W Polsce o w zasadne we wszystkich krajach Unii Europejskiej wyróżnia są cztery metody chowu kur niosek, z których każda ma przypisany odpowiedni symbol. Chów klatkowy oznacza się 3, ściółkowy 2, wolnowybiegowy 1. a ekologiczny 0.
Jaja pochodzące z różnych systemów chowu różnią się ceną. Im wyższy numerek w kodzie, tym jajko jest tańsze, ponieważ jego wyprodukowanie było bardziej efektywne ekonomicznie. A co to oznacza dla kur?
Chów klatkowy to taki, w którym kury trzymane są w odpowiednio dostosowanych klatkach. Mają stały dostęp do jedzenie, wody, światła oraz powietrza i są pod ścisła kontrolą weterynarza.
W przypadku chowu ściółkowego kury trzymane są w zamkniętej, odpowiednio wyposażonej przestrzeni, w dużych grupach (nawet do 3 tys). Chów wolnowybiegowy oznacza, że ptaki, choć noce spędzają w zamkniętym pomieszczeniu, w dzień mają dostęp do ogrodzonego wybiegu no świeżym powietrzu. Natomiast w chowie ekologicznym kury nocy trzymane są w pomieszczeniu o dużej powierzchni, w ciągu dnia maja dostęp do ogrodzone go wybiegu są odżywiane wyłącznie paszą spełniającą normy produkcji  ekologicznej.

Ze względu na wagę jajka dzieli się na cztery klasy, podobnie jak ubrania ze względu na rozmiar S (ważą do 53 g), M (od 53 do 63 9), L (od 63 do 73 9) oraz XL (powyżej 73 g). Różnice w wielkości wynikają najczęściej; z wieku niosek (młode znoszą mniejsze jajka) lub sposobu ich odżywiania.

Prześlij komentarz